Shkencëtarët kanë gjetur një përgjigje për pyetjen e famshme: “Çfarë është më e vjetër – pula apo veza?” duke studiuar një organizëm të pazakontë njëqelizor të gjetur në sedimentet detare pranë Havait.
Është një specie e Chromosphaera perkinsii, e cila ekzistonte në Tokë për më shumë se një miliard vjet, shumë kohë përpara se të shfaqeshin forma më komplekse të jetës. Shkencëtarët duke ekzaminuar këtë organizëm zbuluan se ai formon struktura shumëqelizore, të cilat janë shumë të ngjashme me embrionet e kafshëve, dhe kjo sugjeron se “programet” gjenetike përgjegjëse për zhvillimin e embrioneve ishin të pranishme përpara shfaqjes së kafshëve të para ose që C. perkinsii evoluoi në mënyrë të pavarur, në mënyrë që të zhvillohen procese të ngjashme.
Nëse e shikojmë këtë zbulim nga këndvështrimi i enigmës së famshme, natyra zotëronte mjetet gjenetike për “bërjen e vezëve”, shumë kohë përpara se të shfaqeshin pulat e para.
Studimi është publikuar në revistën “Nature”.
Format e para të jetës në Tokë ishin organizmat njëqelizorë, si majaja dhe bakteret, dhe më vonë kafshët, d.m.th. organizmat shumëqelizorë, evoluan për t’u zhvilluar nga vetëm një qelizë vezë. Zhvillimi embrional përfshin faza të sakta, të cilat janë jashtëzakonisht të ngjashme për të gjitha speciet e gjalla, por ende nuk ka ide të qarta se si organizmat njëqelizorë u bënë shumëqelizorë.
Këtë herë, ekspertë të udhëhequr nga Omaj Dudin nga Universiteti i Gjenevës studiuan organizmin njëqelizor Chromosphaera perkinsii, i cili u nda nga linja evolucionare e kafshëve më shumë se një miliard vjet më parë.
Ata zbuluan se kur këto qeliza arrijnë madhësinë e tyre maksimale, ato ndahen pa rritje të mëtejshme dhe formojnë koloni shumëqelizore, që të kujtojnë fazat e hershme të zhvillimit embrional të kafshëve.
Qelizat qëndrojnë së bashku për rreth një të tretën e jetës së tyre dhe kolonitë e tyre përbëhen nga të paktën dy lloje qelizash, që është një fenomen befasues për këtë lloj organizmi.
“Edhe pse C. perkinsii është një specie njëqelizore, sjellja e saj tregon se koordinimi shumëqelizor dhe procesi i diferencimit ekzistonte në këtë specie edhe para shfaqjes së kafshëve të para në Tokë”, thotë Dudin, raporton Science Daily.
Edhe më e pazakontë, mënyra se si ndahen qelizat dhe struktura tredimensionale që ato adoptojnë kanë një ngjashmëri të madhe me fazat e hershme të zhvillimit embrional te kafshët. Në bashkëpunim me Dr. John Burns nga Laboratori i Oqeanologjisë Bigelow, analizat treguan se aktiviteti gjenetik brenda këtyre kolonive tregon një ngjashmëri të jashtëzakonshme me atë që vërehet në embrionet e kafshëve.
Zbulimi mund të hedhë dritë të re mbi një debat shkencor dekada të gjatë rreth zbulimit të fosileve 600 milionë-vjeçare të ngjashme me embrionet që mund të sfidojnë nocione të caktuara të organizmave shumëqelizorë.
